10 IX - Światowy Dzień Zapobiegania Próbom Samobójczych
Rodzaje i ryzyko zachowań samobójczych
Brak myśli “S” - brak myśli o chęci popełnienia samobójstwa, nierozmyślanie nad chęcią zakończenia swojego życia, brak zachowań autoagresywnych, możliwe sporadyczne intruzywne myśli “A co gdybym teraz stąd spadł?”
Myśli rezygnacyjne - myśli, których treść dotyczy rezygnacji wobec życia, rozważania tego co by było, gdyby nas nie było, myślenie, że może byłoby wtedy lepiej, braku wiary w poprawę, brak sensu - często towarzyszą depresji
Myśli i zachowania “S” - myśli, których treść dotyczy już bezpośrednio chęci odebrania sobie życia, przerwania cierpienia i akty samookaleczania się/autoagresji
Planowanie samobójstwa - myśli o chęci zaplanowania odebrania sobie życia oraz sam plan, który zawiera konkretne informacje “co”, “gdzie”, “w jaki sposób”.
Przygotowania i próby - konkretne zachowania, tj. Żegnanie się, usuwanie social mediów, rozdawanie ubrań, zamykanie ważnych spraw, spełnianie ostatnich pragnień oraz przygotowanie rzeczy, które umożliwią zrealizowanie planu odebrania sobie życia.
Zachowania te nie muszą pojawiać się po kolei – osoba może przejść z zielonego od razu na czerwone.
Najbardziej narażone na popełnienie samobójstwa są osoby, które:
- Miały wcześniejsze próby samobójcze,
- Miały historię samobójstw w rodzinie,
- Używają substancji psychoaktywnych,
- Mają zaburzenia nastroju,
- Mają ułatwiony dostęp do środków śmiercionośnych (np. Trzymanie broni w domu lub dostęp do niebezpiecznych leków na receptę),
- Są w kryzysie zdrowia psychicznego, po trudnych wydarzeniach,
- Mają historię traumy lub nadużyć,
- Doświadczają nadużyć, przemocy, hejtu, wykluczenia,
- Przewlekle chorują, odczuwają ból,
- Boją się poprosić o profesjonalną pomoc w związku ze stygmatyzacją.
Inne sygnały ostrzegawcze:
- Rozmawianie o śmierci i popełnieniu samobójstwa,
- Problemy ze snem/apetytem,
- Żegnanie się, zamykanie spraw, “dopowiadanie” niedopowiedzianego,
- Zmiany nastroju i jego silne wahania, nienawiść do siebie
- Izolacja od tego, co kochane i ważne
- Utrata zainteresowania, niedbanie o siebie,
- Rozdawanie cennych rzeczy,
- Podejmowanie dużego ryzyka, obojętność na konsekwencje,
- Zwiększone spożycie alkoholu i innych używek.
Powszechne mity dotyczące samobójstw
MIT |
FAKT |
Ludzie którzy naprawdę chcą umrzeć nie mówią innym o swoich myślach “s” |
prawie połowa osób, które odebrały sobie życie wyjawiła komuś, że chce to zrobić - nie lekceważ takich słów! |
każdy, kto odbiera sobie życie jest chory psychicznie |
choroby, zaburzenia psychiczne z pewnością zwiększają ryzyko popełnienia samobójstwa, ale wiele osób podejmujących taką decyzję zmaga się z innymi problemami (np. Prawnymi, finansowymi). Według badań od 5% do 6% osób odbierających sobie życie nie jest chorych psychicznie. |
Jeśli wprost zapytasz kogoś o myśli samobójcze, możesz je u niego wywołać |
badania naukowe wskazują, że pytanie o myśli “s” nie wzbudza pomysłu związanego z odebraniem sobie życia oraz nie prowadzi do podjęcia próby samobójczej |
Jeśli ktoś planuje przyszłość to na pewno nie odbierze sobie życia |
zaplanowana przyszłość (np. Zarezerwowane wakacje, zamówione ubrania, plany dotyczące spotkań) nie chronią w żaden sposób przed odebraniem sobie życia - osoby w kryzysie są rozdarte między życiem a śmiercią i mogą planować jedno i drugie. |
Jeśli ktoś postanowi, że na pewno nie chce już żyć to nie jesteś w stanie go powstrzymać |
nie zawsze da się zapobiegać samobójstwom, ale nie jest to reguła - badacze prześledzili losy 515 osób, które zostały powstrzymane – w ciągu kolejnych trzech dekad życie odebrało sobie mniej niż 10% z nich |
zawsze da się zapobiec samobójstwu |
nie zawsze jesteśmy w stanie powstrzymać kogoś przed popełnieniem samobójstwa - nie możemy w pełni kogoś kontrolować, nie w każdym przypadku psychoterapia będzie skuteczną pomocą. |
Jak rozmawiać z osobą u której podejrzewamy myśli samobójcze?
- Bądź bezpośredni/a, ale delikatny/a (Ostatnio bardzo się o Ciebie martwiłem/am; Niedawno zauważyłem/am pewne zmiany w Tobie i zastanawiam się, jak sobie radzisz/jak się czujesz)
- Zapytaj wprost (Czy myślałeś/aś o zrobieniu sobie krzywdy?; czy miewasz myśli o samobójstwie?)
- Zachowaj spokój (Dziękuję, że się ze mną tym podzieliłeś/aś; To ważne, żeby powiedzieć komuś, jak się czujesz)
- Okaż empatię i zrozumienie (jak mogę najlepiej wesprzeć Cię w tej chwili?; Nie jesteś tu sam/a, jestem tu dla Ciebie; Może nie mogę poczuć tego co Ty, ale jestem gotowy/a, aby Ci pomóc)
- Unikaj bagatelizowania uczuć - nie mów rzeczy typu: Nie myśl tak! Masz tyle do przeżycia! Przestań tak mówić!
- Słuchaj aktywnie (Opowiedz mi więcej; Słucham Cię uważnie)
- Oceń ryzyko (Co masz dokładnie na myśli mówiąc “chcę ze sobą skończyć?”; kiedy zacząłeś/aś tak się czuć?)
- Zaproponuj pomoc (Dowiem się, jak mogę Ci pomóc i wrócę z tym do Ciebie; może pomogę Ci w znalezieniu specjalisty? Co o tym myślisz?)
- Nie zostawiaj osoby samej - jeśli ryzyko samobójstwa jest wysokie skontaktuj się z rodziną, przyjaciółmi tej osoby lub służbami ratunkowymi pod 112.
- Przygotujcie plan bezpieczeństwa, opierając się o następujące punkty:
Sygnały świadczące o kryzysie
Powody, dla których chcę żyć
Osoby bliskie, z którymi mogę się skontaktować
Sposoby na zadbanie o swoje bezpieczeństwo
Sposoby na zmniejszenie bólu
Kontakty na wypadek kryzysu
WAŻNE KONTAKTY
116 111/800 12 12 12 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
116 123/800 702 222 – telefon zaufania dla dorosłych
22 484 88 01 – antydepresyjny telefon zaufania (Fundacja Itaka)
801 100 100 – telefon zaufania dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci
Całodobowe czaty pomocowe:
Całodobowy czat dla dzieci i młodzieży:
Serwis pomocowo edukacyjny: www.zwjr.pl (Życie warte jest rozmowy)
Myśli samobójcze nie są oznaką słabości, nie świadczą o tym, że jesteś kimś gorszym, bezwartościowym, ani nie są czymś, czego należy się wstydzić. One są sygnałem, że cierpisz.